Opis obiektu
Pierwotny powstał w II połowie XII wieku jako niewielka trójnawowa bazylika z prezbiterium zamkniętym apsydą i dwoma kaplicami na rzucie kwadratu po bokach oraz czworoboczną, masywną wieżą z emporą od strony zachodniej. Ściany wykonano z dokładnie ciosanych głazów narzutowych, elementy konstrukcyjne z piaskowca.
Ten pierwotny kościół został rozbudowany w XIII wieku uzyskując transept i nowe obszerne prezbiterium zamknięte ścianą prostą.
Wielka rozbudowa świątyni w latach 1760-1791 wiązała się z rozbiórką średniowiecznych partii budowli na rzecz późnobarokowego założenia przestrzennego. Ta barokowa obecnie bryła kościoła jakoś nie przystaje do naszych wyobrażeń o romańskich świątyniach wczesnochrześcijańskich.
Fragmenty budowli pierwotnej ciągle jednak można jeszcze zobaczyć. Są to kilkumetrowej wysokości fragmenty murów z ciosów granitowych stanowiących część fasady zachodniej i wieży południowej, dwie kolumny w przęśle zachodnim nawy o jednolitych trzonach i głowicach kostkowych, pilaster i pozostałości gzymsu arkady emporowej oraz drobne elementy kamieniarki.
Pod dzisiejszą bazyliką, poniżej posadzki, obficie zachowały się części fundamentów z tamtego okresu. Część podziemi została otwarta dla zwiedzających. W ich wnętrzu zorganizowano wystawę archeologiczną, gdzie najciekawszym eksponatem jest romańska płyta nagrobna z XII wieku. Zobaczyć można też fragmenty pierwotnych murów, bazę jednej z kolumn, ciekawą rozglifioną niszę, fragmenty romańskiej ceramiki oraz średniowieczną biżuterię.
Z klasztorem w Trzemesznie przez długi czas wiązała się tradycja, jakoby już w pod koniec X wieku funkcjonował tu klasztor benedyktynów. W tym miejscu miały się czasowo znajdować relikwie św. Wojciecha przed przeniesieniem do Gniezna. Najnowsze badania archeologiczno – architektoniczne w tej świątyni ustaliły jednak ponad wszelką wątpliwość, że pierwsza faza budowy kościoła nie może pochodzić sprzed I połowy XII wieku.
Miasto położone w powiecie gnieźnieńskim, około 68 km na wschód od Poznania. Ważny punkt na Szlaku Piastowskim.
Informacje praktyczne
N: 52.559294
E: 17.818102
pl. Kosmowskiego 8
62-240 Trzemeszno
wielkopolskie
gnieźnieński