Informacje o obiekcie

Opis obiektu

Ufundowany ok. roku 1237, w którym to franciszkanie zostali sprowadzeni do Krakowa. Składa się z kościoła i usytuowanych od południa zabudowań klasztornych. W swoich dziejach przeszedł wiele przebudów i odbudów, głównie po pożarach, ale mimo to w istniejących budowlach znaleźć dziś można zaskakująco wiele romańskich pozostałości.

Znajdują się one w zachowanych fragmentach wzniesionego w latach 1241-1269 pierwszego kościoła klasztornego, zbudowanej w latach 1260-1270 tzw. Starej Zakrystii, oraz w najstarszym zachodnim skrzydle klasztoru mieszczącym pomieszczenia refektarza. XIII-wiecznym elementem claustrum jest też kaplica św. Eligiusza powstała, wbrew utrwalonym opiniom o XV wiecznej prowieniencji, w ostatniej ćw. XIII. Warto również pamiętać, że w piwnicach pod obecną furtą odkryto relikty niezidentyfikowanej kamiennej budowli romańskiej z początku XIII wieku.

Kościół klasztorny wzniesiono na planie krzyża greckiego w latach 1241-1269 (konsekrowany był najprawdopodobniej w roku 1249) na wzór kościoła św. Franciszka w Viterbo. Romańska jest elewacja transeptu od strony północnej, jej szczyt zdobi charakterystyczny fryz arkadkowy a poddasze zawiera biforialne okienka, których relikty widoczne są także na zakończeniu ramienia południowego. Reliktem romanizmu są także lizenoszkarpy okalające prezbiterium.

Wczesnogotyckie są natomiast laskowania i maswerki pochodzące z 2. tercji XIII wieku (w zamurowanych obecnie czterech ostrołukowych oknach w pierwszym przęśle prezbiterium i w południowym murze przęsła zachodniego nawy głównej), odkryte w czasie remontu w 2. połowie XIX wieku. Pierwotne wczesnogotyckie okno zachowało się także w południowym ramieniu transeptu.

Stara zakrystia przylega do południowej ściany prezbiterium. W jej południowej ścianie zachowało się wąskie rozglifione okienko, a zachowane pierwotne sklepienie żebrowe opiera się na ośmiobocznych półfilarach przyściennych.

Zachodnie skrzydło klasztoru powstało w III ćw. XIII wieku wraz z południową ścianą nawy kościoła. Zachowały jego zbudowane w wątku wendyjskim wraz z kilkoma otworami okiennymi wschodnie mury, do wysokości 4,5 m oraz ściana północna, z kilkoma pierwotnymi otworami okiennymi wczesnogotyckie. Skrzydło to mieści obecnie dwa pomieszczenia z pierwotnego założenia, nazywane aulami św. Jakuba i św. Maksymiliana.

W XIII wieku powstała także Kaplica św. Eligiusza, dziś w skrzydle południowym, kiedyś była wolnostojącym budynkiem. Zwraca uwagę zamurowany romański w kształcie portal do kaplicy w południowym skrzydle krużganków.

Informacje praktyczne