Na fot. Kościół św. Andrzeja w Krakowie
Obecnie gotycki, którego budowę rozpoczęto w 1343 a ukończono w roku 1512, kryje w swoich podziemiach relikty trzech poprzednich, murowanych budowli, dwóch przedromańskich i romańskiej katedry.
Zbudowany w obrębie dawnych wałów podgrodzia, obecny jest budowlą gotycką wzniesioną w XIV i XV wieku, trzecim na tym miejscu i zawiera w sobie znaczące relikty kościoła przedromańskiego i romańskiego.
Obecna budowla jest trzecią kolejną, istniejącą w obrębie jej murów zewnętrznych. Pierwszą była tzw. katedra przedromańska wzniesiona niedługo po ustanowieniu w 1000 roku biskupstwa krakowskiego.
Najwcześniej zasiedlonymi terenami Wrocławia były Ostrów Tumski i Wyspa Piaskowa. Wrocławska katedra położona jest na Ostrowie Tumskim, obecnie to budowla gotycka, powstała w miejscu czterech wcześniejszych murowanych, w tym dwóch romańskich.
Budowla orientowana, składająca się pierwotnie w prostokątnej nawy, wyodrębnionego prezbiterium zakończonego półkolistą apsydą, a od zachodu wieży o tej samej szerokości co nawa.
Budowla centralna z apsydą od wschodu, zachodnim wejściem i zachodnią emporą. Zbudowana w XII wieku, ok. 1180 roku, z płaskich starannie dobranych ciosów wapiennych tworzących lico wewnętrzne i zewnętrzne w układzie opus emplectum. Pełniła funkcję kaplicy zamkowej i kościoła grodowego.