Opis obiektu
Wzniesiony pod koniec XII wieku z ciosów wapiennych, jako budowla jednonawowa z prosto zamkniętym prezbiterium i nieznanym rozwiązaniem partii zachodniej.
Układ ten znacząco zmieniły liczne przebudowy. Już w XV wieku przedłużono prezbiterium zamykając je wielobocznie i rozebrano ścianę zachodnią przedłużając kościół ku zachodowi. Na początku XX wielu zbudowano kaplicę, kruchtę, zakrystię i ponownie przedłużono nawę ku zachodowi.
Pierwotną budowlę charakteryzowała bogata artykulacja ścian bocznych w postaci lizen, podziału na dwie kondygnacje i rozwinięte zdobnictwo fryzem arkadowym z użytym motywem syren.
Kościół który był elementem klasztoru szpitalników św. Jana Jerozolimskiego (joannitów) założył i uposażył Henryk Sandomierski między 1154 a 1166 rokiem. Po 1321 roku zakonnicy przekazali komandorię jako odszkodowanie biskupstwu włocławskiemu, a kościół stał się kościołem parafialnym.
W 1962 roku podczas prowadzonych badań architektonicznych odkryto pozostałości budowli romańskiej a w narożniku północno-wschodnim nawy (obecnie w przedsionku zakrystii) słynne płaskorzeźby syreny i trytona. W latach 1995-2000 poddano konserwacji m.in. romańską kamieniarkę, a także wykonano nową aranżację wnętrza prezbiterium. W latach 2010-2011 odrestaurowano kościelne elewacje.
W narożach elewacji pierwotnej budowli znajdowały się lizeny z tzw. dekoracją sznurową a pod okapem dachu fryz arkadkowy, którego resztki można oglądać na wschodniej ścianie szczytowej nawy oraz w obrębie murów zakrystii. W prezbiterium zachowane są ponadto 2 oryginalne okienka a w południowej ścianie nawy ślady po zamurowanym portalu. Na jednym z ciosów od strony północnej nawy zachował się wizerunek smoka.
Wnętrze świątyni nakrywały i nakrywają drewniane stropy (nad nawą, kaplicą, kruchtą i zakrystią), sklepienie krzyżowo-żebrowe nad prezbiterium jest już gotyckie, z płaskorzeźbionymi wspornikami i zwornikami.
Wejście z prezbiterium do zakrystii akcentuje gotycki portal z drzwiami z 2 połowy XV wieku. W wyposażeniu obiektu m.in. kamienne sakramentarium z 2 połowy XIV wieku.
Kościół św. Jana Chrzciciela jest przykładem wzorcowo przeprowadzonej restauracji.
Usytuowany w centrum wsi, pośrodku prostokątnego placu, otoczonego kamiennym murem.
Informacje praktyczne
N: 50.416667
E: 20.6
Stara Zagość 12
28-400 Pińczów
świętokrzyskie
pińczowski