Na fot. Kościół św. Andrzeja w Krakowie
Zespół klasztorny cystersów ufundowany w roku 1176 przez Kazimierza Sprawiedliwego. Do naszych czasów zachował się w pierwotnym układzie przestrzennym kościół klasztorny, a z usytuowanego po stronie południowej kościoła, trójskrzydłowego pierwotnie klasztoru, fragment skrzydła wschodniego, mieszczącego zakrystię i kapitularz.
Świątynię według nowożytnej płyty inskrypcyjnej wybudowano w 1082 roku z fundacji Władysława Hermana, jednak w rzeczywistości pochodzi ona prawdopodobnie z XII w. (najpóźniej z 1138 roku) i jest fundacją Bolesława Krzywoustego.
Sztandarowy przykład architektury romańskiej w Polsce. Zbudowany w miejscu istniejącego tu wcześniej opactwa benedyktynów z granitu, piaskowca i kamienia polnego. Miał z założenia, oprócz funkcji religijnych, charakter obronnej twierdzy.
Wzniesiony po roku 1180, być może nawet w połowie XIII wieku, z kostki granitowej jako budowla jednonawowa, z krótkim prezbiterium zakończonym półkolistą apsydą.